Εισαγωγή στην Προσβασιμότητα του Ιστού

Τι είναι η προσβασιμότητα του Ιστού

Προσβασιμότητα του Ιστού σημαίνει δυνατότητα χρήσης του Ιστού και από άτομα με αναπηρία. Πιο συγκεκριμένα, προσβασιμότητα του Ιστού σημαίνει ότι τα άτομα με αναπηρία μπορούν να αντιλαμβάνονται, να κατανοούν, να πλοηγούνται και να αλληλεπιδρούν με τον Ιστό καθώς και ότι μπορούν να συνεισφέρουν με τη σειρά τους περιεχόμενο στον Ιστό. Επιπρόσθετα, η προσβασιμότητα του Ιστού ωφελεί και άλλους χρήστες, όπως τα γηραιότερα άτομα (older people), των οποίων οι ικανότητες μεταβάλλονται λόγω της γήρανσης.

Η προσβασιμότητα του Ιστού περιλαμβάνει όλες τις αναπηρίες που επηρεάζουν την πρόσβαση στον Ιστό, όπως αναπηρίες όρασης, ακοής, ομιλίας καθώς και σωματικές, νοητικές και νευρολογικές αναπηρίες. Το έγγραφο "Ο τρόπος χρήσης του Ιστού από άτομα με αναπηρία"(different disabilities affect Web use) περιγράφει πώς οι διάφορες αναπηρίες επηρεάζουν τη χρήση του Ιστού και περιλμβάνει σενάρια χρήσης του Ιστού από άτομα με αναπηρία (scenarios of people with disabilities using the Web).

Εκατομμύρια άτομα έχουν αναπηρίες που επηρεάζουν τη χρήση του Ιστού. Επί του παρόντος, οι περισσότεροι ιστοτόποι και τα περισσότερα λογισμικά για τον Ιστό (Web software) παρουσιάζουν περιορισμούς προσβασιμότητας, οι οποίοι καθιστούν δύσκολη ή και αδύνατη τη χρήση του Ιστού από άτομα με αναπηρία. Καθώς γίνονται διαθέσιμες περισσότερες προσβάσιμες τοποθεσίες και λογισμικά του Ιστού, τα άτομα με αναπηρίες μπορούν να χρησιμοποιούν τον Ιστό και να συνεισφέρουν σε αυτόν πιο αποτελεσματικά.

Από την προσβασιμότητα του Ιστού επωφελούνται επίσης άτομα χωρίς αναπηρίες. Για παράδειγμα, μια βασική αρχή της προσβασιμότητας του Ιστού είναι ο σχεδιασμός ιστοτόπων και λογισμικού για τον Ιστό, τα οποία είναι ευέλικτα ώστε να ικανοποιούν διάφορες ανάγκες, προτιμήσεις και καταστάσεις του χρήστη. Από αυτή την ευελιξία επωφελούνται επίσης άτομα χωρίς αναπηρίες σε συγκεκριμένες περιστάσεις, όπως άτομα με αργή σύνδεση στο Ίντερνετ, άτομα με "προσωρινές αναπηρίες" όπως κατάγματα χεριών και άτομα με μεταβαλλόμενες ικανότητες λόγω γήρανσης. Το έγγραφο "Εφαρμογή των αρχών της προσβασιμότητας του Ιστού στην επιχείρησή σας" (Developing a Web Accessibility Business Case for Your Organization) περιγράφει πολλά πλεονεκτήματα της προσβασιμότητας του Ιστού, συμπεριλαμβανομένων πλεονεκτημάτων για οργανισμούς.

Γιατί είναι σημαντική η προσβασιμότητα του Ιστού

Ο Ιστός είναι ένας πόρος που αποκτά συνεχώς αυξανόμενη σημασία σε πολλές όψεις της ζωής: εκπαίδευση, απασχόληση, διακυβέρνηση, εμπόριο, ιατρική περίθαλψη, ψυχαγωγία κ.ά. Είναι σημαντικό να είναι ο Ιστός προσβάσιμος, ώστε να παρέχεται ίση πρόσβαση και ίσες ευκαιρίες στα άτομα με αναπηρίες. Ένας προσβάσιμος Ιστός μπορεί επίσης να βοηθήσει τα άτομα με αναπηρίες να συμμετέχουν πιο ενεργά στην κοινωνία.

Ο Ιστός παρέχει τη δυνατότητα σε πολλά άτομα με αναπηρία να έχουν για πρώτη φορά πρόσβαση σε πληροφορίες και διαδραστικές δραστηριότητες. Δηλαδή, οι περιορισμοί στην προσβασιμότητα των έντυπων, των ηχητικών και των οπτικών μέσων μπορούν να ξεπεραστούν πολύ πιο εύκολα μέσω των τεχνολογιών του Ιστού.

Το έγγραφο "Κοινωνικοί παράγοντες στην εφαρμογή των αρχών της προσβασιμότητας του Ιστού στην επιχείρησή σας" (Social Factors in Developing a Web Accessibility Business Case for Your Organization) εξετάζει πώς ο Ιστός επηρεάζει τη ζωή των ατόμων με αναπηρία, την επικάλυψη με τα προβλήματα του ψηφιακού χάσματος και την προσβασιμότητα του Ιστού ως όψη της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.

Άλλο ένα σημαντικό σημείο, που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη από τους οργανισμούς, είναι ότι η προσβασιμότητα του Ιστού σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται από τη νομοθεσία και τις πολιτικές. Η ενότητα "Πόροι της WAI για τις πολιτικές σχετικά με την προσβασιμότητα του Ιστού" (WAI Web Accessibility Policy Resources) παρέχει συνδέσμους με πόρους που αφορούν τους παράγοντες που σχετίζονται με τη νομοθεσία και τις πολιτικές μέσα σε οργανισμούς και περιλαμβάνει μια λίστα με σχετικούς νόμους και πολιτικές που ισχύουν σε χώρες ανά τον κόσμο (laws and policies around the world).

Καθιστώντας δυνατή την προσβασιμότητα του Ιστού

Στο ζήτημα της προσβασιμότητας του Ιστού, το ενδιαφέρον έχει σε μεγάλο βαθμό επικεντρωθεί στις αρμοδιότητες των υπεύθυνων ανάπτυξης του Ιστού. Ωστόσο, ζωτικό ρόλο στην προσβασιμότητα του Ιστού έχει το λογισμικό του Ιστού (Web software). Το λογισμικό θα πρέπει να βοηθά τους υπεύθυνους ανάπτυξης να παράγουν και να αξιολογούν προσβάσιμους ιστοτόπους και να μπορεί να χρησιμοποιείται από άτομα με αναπηρία.

Ένας από τους ρόλους της Πρωτοβουλίας για την Προσβασιμότητα του Ιστού (WAI) είναι να αναπτύσει οδηγίες και τεχνικές (guidelines and techniques), οι οποίες περιγράφουν λύσεις προσβασιμότητας για την ανάπτυξη λογισμικού και περιεχομένου από τους μηχανικούς λογισμικού. Αυτές οι οδηγίες της WAI θεωρούνται το διεθνές πρότυπο για την προσβασιμότητα του Ιστού.

Το έγγραφο "Βασικά στοιχεία της προσβασιμότητας του Ιστού" (Essential Components of Web Accessibility) περιγράφει τους διάφορους ρόλους της προσβασιμότητας του Ιστού και πώς συγκεκριμένες βελτιώσεις θα μπορούσαν να προάγουν σημαντικά αυτή την προσβασιμότητα.

Καθιστώντας την ιστοσελίδα σας προσβάσιμη

Το να γίνει μια ιστοελίδα προσβάσιμη μπορεί να αποτελέσει μία απλή ή σύνθετη υπόθεση, η οποία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως το είδος του περιεχομένου (content), το μέγεθος και η περιπλοκότητα της ιστοσελίδας, καθώς και τα εργαλεία και το περιβάλλον ανάπτυξης.

Πολλά χαρακτηριστικά προσβασιμότητας υλοποιούνται εύκολα εφόσον έχει γίνει ο σχετικός σχεδιασμός από την αρχή της ανάπτυξης ή του επανασχεδιασμού ενός ιστοχώρου. Η διόρθωση μη προσβάσιμων ιστοσελίδων μπορεί να αποτελέσει μια ιδιαίτερα επίπονη υπόθεση, ιδίως όταν αφορά ιστοχώρους στους οποίους δεν έχει εξαρχής γίνει έγκυρη χρήση μίας τυποποιημένης γλώσσας σήμανσης υπερκειμένου XHTML καθώς και ιστοχώπους με συγκεκριμένα είδη περιεχομένου, όπως πολυμέσα.

Στο έγγραφο "Σχέδιο υλοποίησης για την προσβασιμότητα του Ιστού" (Implementation Plan for Web Accessibility) αναφέρονται τα βασικά βήματα για την αντιμετώπιση του ζητήματος της προσβασιμότητας σε έργα που αφορούν τον Ιστό. Τα έγγραφα με τις οδηγίες και τις τεχνικές για την προσβασιμότητα του περιεχομένου του Ιστού (Web Content Accessibility Guidelines) παρέχουν αναλυτικές πληροφορίες για τους υπεύθυνους ανάπτυξης.

Αξιολόγηση της προσβασιμότητας ενός ιστοχώρου

Αν κατά την ανάπτυξη ή τον επανασχεδιασμό ενός ιστοτόπου αξιολογηθεί η προσβασιμότητα σε κάποιο πρώιμο στάδιο αλλά και σε ολόκληρη τη διαδικασία ανάπτυξης, μπορούν να προσδιοριστούν εγκαίρως τα προβλήματα προσβασιμότητας και να είναι ευκολότερη η αντιμετώπισή τους. Με απλές τεχνικές, όπως είναι η αλλαγή των ρυθμίσεων ενός πλοηγού, μπορεί να διαπιστωθεί αν μια ιστοσελίδα ανταποκρίνεται σε κάποιες οδηγίες σχετικά με την προσβασιμότητα. Βεβαίως, μια εκτενής αξιολόγηση της τήρησης όλων των οδηγιών προσβασιμότητας για έναν ιστοχώρο είναι πολύ πιο περίπλοκη.

Στην αξιολόγηση συμβάλλουν τα εργαλεία αξιολόγησης (evaluation tools). Ωστόσο, κανένα εργαλείο δεν επαρκεί από μόνο του για να καθοριστεί αν ένας ιστοχώρος συμμορφώνεται με τις οδηγίες προσβασιμότητας. Για να διαπιστωθεί εάν ένας ιστοχώρος είναι προσβάσιμος στο σύνολό του απαιτείται αξιολόγηση από ανθρώπους με εξειδικευμένες γνώσεις.

Το έγγραφο "Αξιολόγηση ιστοτόπων σχετικά με την προσβασιμότητα"(Evaluating Web Sites for Accessibility) παρέχει καθοδήγηση σχετικά με τις εισαγωγικές ανασκοπήσεις (preliminary reviews) με χρήση τεχνικών για γρήγορη αξιολόγηση ορισμένων ζητημάτων προσβασιμότητας σε έναν ιστοχώρο. Επιπλέον παρουσιάζει γενικές διαδικασίες και υποδείξεις για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τις οδηγίες για την προσβασιμότητα (conformance to accessibility guidelines).

Για περισσότερες πληροφορίες

Η τοποθεσία της Πρωτοβουλίας για Προσβασιμότητα στον Παγκόσμιο Ιστό (WAI Web site) παρέχει οδηγίες (guidelines) και πόρους (resources) που συμβάλλουν επίτευξη προσβασιμότητας του Ιστού. Στο υλικό αυτό περιλαμβάνονται από πολύ σύντομες περιλήψεις, όπως μικρές συμβουλές για τη δημιουργία προσβάσιμων ιστοσελίδων (Quick Tips to Make Accessible Web Sites), έως πόρους για τη διαχείριση της προσβασιμότητας (managing accessibility) και αναλυτικές τεχνικές αναφορές (technical references).

Σχετικοί πόροι για να γίνει ο Ιστός προσβάσιμος διατίθενται επίσης από άλλους οργανισμούς και πολλοί από αυτούς υπάρχουν στον Ιστό.

Ορολογία

Με τον όρο "περιεχόμενο" του Ιστού εννοούνται γενικά οι πληροφορίες μιας ιστοσελίδας ή μιας εφαρμογής του Ιστού, συμπεριλαμβανομένου κειμένου, εικόνων, φορμών, ήχων κτλ.. Πιο ειδικοί ορισμοί διατίθενται στα έγγραφα WCAG, στα οποία οδηγούν σύνδεσμοι από την Επισκόπηση των Οδηγιών για την Προσβασιμότητα του Περιεχομένου του Ιστού (WCAG) (Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) Overview).

Το λογισμικό του Ιστού περιλαμβάνει τα εξής:

• Πλοηγούς Ιστού, προγράμματα αναπαραγωγής μέσων και άλλους "πράκτορες χρήστη". Για περισσότερες πληροφορίες ανατρέξτε στην Επισκόπηση των Οδηγιών για την Προσβασιμότητα των Πρακτόρων Χρήστη (UAAG) (User Agent Accessibility Guidelines (UAAG) Overview).
• Εργαλεία σύνταξης με τα οποία δημιουργούνται ιστότοποι. Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε την Επισκόπηση των Οδηγιών για την Προσβασιμότητα των Εργαλείων Σύνταξης (ATAG) (Authoring Tool Accessibility Guidelines (ATAG) Overview).
• Εργαλεία αξιολόγησης, τα οποία καθορίζουν αν ένας ιστοχώρος ικανοποιεί πρότυπα και οδηγίες. Για μια λίστα με τα εργαλεία αξιολόγησης της προσβασιμότητας, δείτε την ενότητα "Αξιολόγηση, επισκευή και εργαλεία μετασχηματισμού για την προσβασιμότητα του περιεχομένου του Ιστού (Evaluation, Repair, and Transformation Tools for Web Content Accessibility).

Για τη διάδρασή τους με τον Ιστό, τα άτομα με αναπηρίες ορισμένες φορές χρησιμοποιούν λογισμικό, το οποίο αποκαλείται υποστηρικτικές τεχνολογίες.